Балалар еңбегінің проблемалары туралы

     Бала еңбегін пайдалану проблемасына қоғамның назарын аудару мақсатында жыл сайын 1 мен 12 маусым аралығында «Бала еңбегін қанауға қарсы 12 күндік күрес» республикалық ұлттық акциясы өткізіледі.

Халықаралық науқанның мақсаты - халықаралық қоғамдастықтың назарын балалар еңбегінің проблемаларына және оның құлдық, қауіпті жұмыс, балалар еңбегінің ең нашар түрлеріне аударуға тырысу.

2000 жылғы 14 желтоқсанда Қазақстан Халықаралық еңбек ұйымының Бас конференциясының 1973 жылғы 26 маусымда 58-сессиясында Женевада қабылданған жұмысқа қабылдауға арналған ең төменгі жас туралы конвенцияны («138 конвенция») ратификациялады.

2002 жылғы 26 желтоқсанда Қазақстан Халықаралық еңбек ұйымының Бас конференциясының 1999 жылғы 17 маусымда 87-сессиясында Женевада қабылданған Балалар еңбегінің ең нашар түрлерін жоюға және шұғыл шаралар туралы конвенцияны («182 конвенция») ратификациялады.

Қазақстан Республикасында еңбек заңнамасының негізгі қағидаттарының бірі - Қазақстан Республикасында кемсітушілікке, мәжбүрлі еңбекке және балалар еңбегінің ең нашар түрлеріне тыйым салу.

Кәмелетке толмағандарға денсаулығына зиян тигізбейтін және оқу процесін бұзбайтын, еңбек келісім-шартын жасаған жағдайда, мектептен бос уақытында жұмыс істеуге рұқсат етіледі.

Еңбек шарты 14 жастан асқан кәмелетке толмаған, сондай-ақ ата-анасымен, қамқоршысымен, қорғаншысымен немесе асырап алушымен жасалады.

18 жасқа толмаған жұмысшылар үшін қысқартылған жұмыс уақыты белгіленеді: он төрт жастан он алты жасқа дейін - аптасына 24 сағаттан, он алтыдан он сегіз жасқа дейін - аптасына 36 сағаттан аспайды.

Қазақстан заңнамасында балаларды балалар еңбегінің ең нашар түрлеріне тарту үшін қылмыстық және әкімшілік жауапкершілік қарастырылған.

Кәмелетке толмағандардың еңбек құқықтарын қорғауды мемлекеттік бақылауды уәкілетті мемлекеттік органдар (еңбек инспекциясы, прокуратура, білім бөлімі) қамтамасыз етуі керек. 2019 жылдың қыркүйегінде Үйлестіру кеңесі балалар еңбегінің ең нашар түрлерін жою жөніндегі іс-шаралар жоспарын қабылдады 2020-2022жж. Жоспарда заңнаманы және ұйымдастырушылық-практикалық шараларды, оның ішінде рұқсат етілген балалар еңбегінің проблемалары туралы халықты ақпараттандыру және оның ең нашар түрлерін жою шараларын жетілдіру шаралары қарастырылған.

АӘД мұғалімі К.И. Байкануров