Эссе "Менің педагогикалық ұстанымым"

Мен, Байкануров Қайрат Исаұлы посткеңестік кезеңде өз-өзімді дамыту және білім алу бойынша жұмысты жалғастыра отырып, 2005 жылы ЗГУ-ін "Құқықтану" мамандығы бойынша, 2007 жылы Көкшетау университетін "Педагогика және психология"мамандығы бойынша бітірген болатынмын. 2014 жылдан бастап Айдабол мектебінде АӘД оқытушы – ұйымдастырушысы ретінде қызмет етемін.

     Тез өзгеретін бағдарлар, бағалар, көп ақпарат ағыны, оқушылардың оқуға деген ынтасын төмендету жағдайында мұғалім ретіндегі жұмыс мені оқу мен оқытудың ең тиімді нысандары мен әдістерін іздеуге мәжбүр етті. Мен қандай нәтижелерді қалаймын? Бұған қалай қол жеткізуге болады?  Мен неден бастай аламын? Жауаптары: оқушы тұлғасын дамытудың оң динамикасы қажет, оған пассивті объектісі қол жеткізе алмайды. Менің оқушым жаңа материалды зерттеу кезінде, саптық дайындық, автоматты жинақтау және бөлшектеу немесе проблемалық міндеттер мен жағдайларды шешу барысында, оқылатын теориясын практикамен тығыз байланысты жүргізу арқылы ойлау әрекетін белсендіруден бастау керек. АӘД міндеттері жоғары сынып оқушыларын әскери-патриоттық тәрбиелеудің ерекше бағыттылығын алдын ала анықтайды. Бұл оқушының санасына, сезіміне, ерік-жігеріне және дене бітімінің дамуына педагогикалық ықпал етудің ұйымдастырылған және үздіксіз процесі болып табылады, оның бойында жоғары адамгершілік қағидаттарды қалыптастыру, мінез-құлық нормаларын әзірлеу, біздің Отанымыздың Қарулы қорғауы бойынша, көршілес мемлекеттерге интернационалдық көмек көрсету бойынша, қасиетті борышын орындауға тиісті еңбек, дене және әскери-кәсіби дайындығы. АӘД сабақтарының алғашқы күнінен бастап мен оқытушы-ұйымдастырушы ретінде өз оқушыларымның сана-сезімін және практикалық қызметін, олардың саналы ұмтылысы, осы пәнді меңгеруге, қажетті білім, білік және дағды алуға деген қызығушылықтарын қалыптасатындай етіп ынталандырамын. Бұл жерде оқушыларда Қазақстанның мемлекеттік рәміздеріне (Ту, Елтаңба, Әнұран) адалдық пен құрмет тәрбиеленеді. Әскери-патриоттық тәрбиеде әскери ант, әскери жарғыларды білу үлкен рөл атқарады, онда мен қазақстандық патриотизм мен интернационализмдегі батырлық дәстүрлердің бастауларын, Ұлы Отан соғысы жылдарында, Ауған оқиғаларында және қазіргі уақытта біздің ел халықтарының мызғымас достығының батырларын ашып көрсетемін. Педагогикалық қызметінің барлық кезеңдерінде мен оқушыларды өз пәндеріммен қызықтыруға тырысамын, бұл ретте келесі негізгі әдістерді қолданамын: сендіру әдісі, мысал әдісі, жаттығу әдісі, көтермелеу әдіс.

Негізгі қағидаттар ретінде келесілерге сүйенемін:

- ұжымдағы және ұжым арқылы тәрбие принципі;

- оқушының жеке тұлғасын құрметтеу принципі, оған саналы талап қою;

- оң жақтағы тірек принципі;

- тәрбиенің оқушылардың жеке ерекшеліктеріне сәйкес болу принципі;

- тәрбиелік ықпал етудің бірлігі және сабақтастық.

     Алғашқы әскери дайындық бойынша оқу үдерісінің негізгі нысаны сабақ болып қалады. Сабақта оқушылармен бірге жауынгерлердің жоғары батырлығы мен жауынгерлік шеберлігінің мысалдарын терең талдаймын. Әрбір сабақты взвод құрудан бастаймын, оқушылардан тәртіпті, ұқыпты сыртқы көріністі талап етемін, саптық тартымдылық пен саптық жаттығулардың дағдыларын қалыптастыруға тырысамын. АӘД бойынша сабақтарда оқушылар әскери еңбек ерекшеліктерімен танысады, солдаттың міндеттерін орындауға дайындалады, әскерде қызмет ету ерекшеліктерін біледі, Отан қорғаушысына қажетті қасиеттерді тәрбиелейді. Бағдарлама әр тақырып бойынша бейбіт жағдайда, жауынгерлік іс-қимылдарды жүргізу кезінде жауынгерлердің өмірінен материалды тартуға, біздің армиямыздың өткенінен мысалдарды сабақта пайдалануға және жоғары сынып оқушыларының Қарулы Күштерге деген сүйіспеншілігін тәрбиелеуге мүмкіндік береді. Тактикалық дайындық бойынша сабақтарда бозбалалар мен қыздарды жауынгерлік іс-қимылдарды жүргізудің теориясы мен практикасына үйретемін, оларда сарбаздың тактикалық өнерін меңгеруге, қажетті моральдық-саяси сапаларды дамытуға, психологиялық төзімділікті нығайтуға, физикалық шыңдалуын арттыруға үнемі назар аударамын. Барлық осы дағдылар мен қасиеттер біздің мектептің бес күндік әскери-дала жиындарында бекітіледі. Дала сабақтары практикалық дағдыларды тексеруге қызмет етеді және оқушыларға өз Отанын қорғауға дайындығын бағалауға мүмкіндік береді.  Әрбір теориялық сабақ пен практикалық сабақтар жеке тұлғаны қалыптастыру және дамыту құралы, ал оқытушы-ұйымдастырушы — ынтымақтастық негізінде оқыту үдерісін ұйымдастырушы болуы тиіс. Ерлік сабақтарын, сынып сағаттарын және басқа да сыныптан тыс іс-шараларды үнемі өткіземін. Қорғаныс-бұқаралық жұмыс айлығы барысында Еске алу вахтасы және әскери-спорттық эстафета өткізіледі. Тәжірибе көрсеткендей, АӘД сабақтарында жақсы шұғылданатын жасөспірімдер ҚР ҚК шақырғаннан кейін әскери ұжымдарға тез бейімделіп, өздерінің әскери борышын жауапкершілікпен орындайды. Отаншылдыққа халықтың ең үздік ұлттық дәстүрі Отанға қызмет етуге деген адалдықпен үйлеседі. Патриотизм интернационализммен байланысты, ұлтшылдық пен сепаратизмге жат. Оқушыларды патриоттық тәрбиелеу-бұл оқушылардың бойында жоғары патриоттық сананы, адалдық сезімін қалыптастыру бойынша жүйелі және мақсатты қызмет.  Сабақтан тыс уақытта қосымша сабақтар болашақ жауынгерлердің білімін, іскерлігін және дағдыларын тереңдетуге және жетілдіруге көмектеседі. Осы мақсатта біздің мектепте әр түрлі сыныптан тыс іс-шаралар өткізіледі: әңгімелер, сынып сағаттары, әскери-спорттық жарыстар ("Афганистан болит в моей душе"," Время выбрало нас"," Жас Ұлан"," Алау", " Памяти павших будем достойны!») Оқу үдерісін, оқушылардың жеке психологиялық ерекшеліктерін ескере отырып, ынтымақтастық, өзара түсіністік, мұғалім мен оқушы арасындағы сенім оқыту сапасын арттыру жағдайында маңызды. Сонымен қатар, біздің мектеп өкілдерінің командасы әскери-патриоттық тәрбие бойынша аудандық және облыстық жарыстарға үнемі қатысатынын атап өткім келеді. Бұл қазіргі қоғам үшін өте маңызды болып табылатын теория мен тәжірибе арасындағы байланысты орнату жөніндегі қызметтің құрамдас бөлігі. Әскери оқу орындарына түсуге ниет білдірген балалармен кәсіптік бағдар беру жұмыстары жүргізілуде. Әскери-патриоттық тәрбие жүйесінде мен офицер және әскердегі қызметпен танысу үшін жастармен әскери-кәсіптік бағдар беру жұмысының әртүрлі нысандарын белсенді пайдалануға тырысамын. Мен патриотизмнің негізгі белгілерінің бірі - адалдық және Отанға деген сүйіспеншілік деп санаймын. Өз сөзі мен ісіне адал болу, қорқыныш үшін емес, ар-ождан үшін адал қызмет ету, әділ және офицер атағына лайықты болу, осы ұғымдардың барлығын бір сөзбен атағанда, ар-ождан деп білеміз. Оқушыларға белсенді өмірлік ұстаным мен өзін-өзі дамыту, тәртіпке ұмтылу оларды ешқашан қиын жағдайларда әкелмейтіндігін жеке мысал ретінде көрсетуге тырысамын. Қазіргі қоғамда білім берудің ұлттық моделін қалыптастыру мен дамытудың белсенді процесі жалғасуда. Қазақстанның әлемдегі ең дамыған отыз елдің қатарына кіру тұжырымдамасының жеті басым бағытының міндеттерін негіздеп, Қазақстан Республикасының Президенті Н. А. Назарбаев  атап өткендей: "XXI ғасырдағы дамыған ел - белсенді, білімді және дені сау азаматтар". Сондай-ақ,  Н. А. Назарбаев: "Барлық дамыған елдердің сапалы білім беру жүйесі бар. Бізді ұлттық білім берудің барлық буындарының сапасын жақсарту бойынша үлкен жұмыс күтіп тұр". Қазақстан Республикасының "Білім туралы" заңы да адам капиталын дамытуға бағытталған: "Білім беру жүйесінің міндеттері...тұлғаның шығармашылық, рухани және физикалық мүмкіндіктерін дамыту,...даралықты дамыту үшін жағдай жасау арқылы интеллектін байыту". Теорияны практикамен байланыстырмай, өзін-өзі жетілдіруге ұмтылусыз, тәртіп пен нанымсыз даму мүмкін емес.

АӘД оқытушы – ұйымдастырушысы Қ. И. Байкануров